Рубаї (Хайям/Буквальний переклад з транслітерацією О.Тагаєва)

Рубаї (Хайям/Буквальний переклад з транслітерацією О.Тагаєва)

Наведено ті версії рубаї і в тому порядку, як їх представлено у Вікіджерелах на фарсі

1

برخیز و بیا بتا برای دل ما

barkhiz o biyaa botaa baraa-ye del-e maa

Вставай і підійди красуне для серця нашого

حل کن به جمال خویشتن مشکل ما

hall kon be jamaal-e khishtan moshkel-e ma

Виріши красою своєю проблеми наші

یک کوزه شراب تا بهم نوش کنیم

Yek kuze-ye sharaab taa beham nush konim

Один глечик вина, щоб разом випити

زان پیش که کوزه‌ها کنند از گل ما

Z-an pish ke kuzehaa konand az gel-e maa

Перед тим, як глечики зроблять з глини нашої

2

چون عهده نمی‌شود کسی فردا را

chun ohde nemishavad kasi fardaa raa

Оскільки влади не може мати ніхто [над] завтрашнім днем

حالی خوش کن تو این دل شیدا را

haali khosh kon tu in del-e sheida raa

Почуття радісними зроби в цьому серці страсному

می نوش بماهتاب ای ماه که ماه

mei nush be maahtaab ei maah ke maah

вино пий при світлі місяця, о місяцю, щоб Місяць

بسیار بتابد و نیابد ما را

besyaar betaabad o nayaabad maa raa

Яскраво світив, але не знайшов мене

3

قرآن که مهین کلام خوانند آن را

Qoraan ke mahin-e kalaam khaanand aan raa

Коран, що [як] найвидатніше писання читають його

گه گاه نه بر دوام خوانند آن را

Gah gaah na bar davaam khaanand aan raa

Часом не постійно читають його

بر گرد پیاله آیتی هست مقیم

Bar gard-e piyaale aayat-i hast moghim

На ободі келиха молитва існує

کاندر همه جا مدام خوانند آن را

Що всюди завжди читають її

K'andar hame jaa modaam khaanand aan raa

4

گر می نخوری طعنه مزن مستانرا

Gar mei nakhori ta'ane mazan mastaan raa

Якщо вино не п'єш не глузуй [з] п'яних

بنیاد مکن تو حیله و دستانرا

bonyaad makon to hile o dastaan raa

Не вдавайся до хитрощів і розіграшів

تو غره بدان مشو که می مینخوری

to qorre bedaan mashou ke mei nakhori

Ти пихи в цьому не показуй, що вино не п'єш

صد لقمه خوری که می غلام‌ست آنرا

sad loqme khori ke mei qolaam-ast aan raa

Сто шматків з'їси, що вино раб їхній

5

هر چند که رنگ و بوی زیباست مرا

har chand ke rang o bu-ye zibaa-st maraa

Наскільки б колір і запах не були гарними мої

چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا

chun laale rokh o cho sarv baalaa-st maraa

Як тюльпан лице і як кипарис висота мої

معلوم نشد که در طربخانه خاک

Ma'alum nashod ke dar tarabkhaane-ye khaak

Зрозумілим не стало, в пивниці (у в'язниці, на клумбі) земляній

نقاش ازل بهر چه آراست مرا

naqqaash-e azal bahr-e che aaraast maraa

Художник вічності для чого намалював (прикрасив) мене

6

ماییم و می و مطرب و این کنج خراب

maa-im o mei o matrab o in konj-e kharaab

Ми є і вино і музикант і цей притулок старий

جان و دل و جام و جامه در رهن شراب

jaan o del o jaam o jaame dar rahn-e sharaab

[Віддали] душу і серце і келих і одяг в залог за вино

فارغ ز امید رحمت و بیم عذاب

faaregh ze omid-e rahmat o bim-e azaab

Окремі від надії [на] спасіння і страху [перед] муками

آزاد ز خاک و باد و از آتش و آب

Aazaad ze khaak o baad o az aatesh o aab

Вільні від землі та вітру і від вогню та води

7

آن قصر که جمشید در او جام گرفت

aan qasr ke jamshid dar u jaam gereft

Той палац, у якому Джамшид келих прийняв

آهو بچه کرد و شیر آرام گرفت

Aahu bachche kard o shir aaraam gereft

Олениця дитя зробила і лев спокій узяв

بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر

Bahraam ke gur migerefti hamme omr

Бахрам (ім'я мисливця), який зебр брав усе життя, (gur - зебра)

دیدی که چگونه گور بهرام گرفت

didi ke chegune gur bahraam gereft

Бачив, як могила Бахрама взяла? (gur - могила)

8

ابر آمد و باز بر سر سبزه گریست

Abr aamad o baaz bar sar-e sabze gerist

Хмара прийшла і знову над лугом заплакала

بی باده ارغوان نمیباید زیست

Bi baade-ye arghavaan nemibaayad zist

Без вина бордового неможливо жити

این سبزه که امروز تماشاگه ماست

In sabze ke emruz tamaashaagah-e maa-st

Цей луг, який сьогодні місцем споглядання нашого є

تا سبزه خاک ما تماشاگه کیست

Taa sabze-ye khak-e ma tamaashaagah-e ki-st

До того, як стане лугом праху нашого, місцем споглядання чийого буде?

9

اکنون که گل سعادتت پربار است

aknun ke gol-e sa'aadatat porbaar ast

Зараз, коли квітка блаженства твого повноквітою є

دست تو ز جام می چرا بیکار است

dast-e to ze jaam-e mei cheraa bikaar ast

Рука твоя чашею вина чому не зайнята? (букв. від чаші вина чому без роботи)

می‌خور که زمانه دشمنی غدار است

mei khor ke zamaane doshman-i qaddar ast

Вино пий, бо час - ворог підступний

دریافتن روز چنین دشوار است

daryaaftan-e ruz chenin doshvar ast

Знаходження [такого] дня настільки важким є

10

امروز ترا دسترس فردا نیست

emruz toraa dastres-e fardaa nist

Сьогодні тобі доступу [до] завтрашнього дня нема

و اندیشه فردات بجز سودا نیست

va andishe-ye fardaa-at bejoz-e suda nist

І роздуми [про] завтрашній день твої [нічим] крім як даремного сподівання не є

ضایع مکن این دم ار دلت شیدا نیست

zaye' makon in dam ar delat sheida nist

даремно не витрачай (букв. розтрати не роби) цю мить якщо серце твоє розбитим не є

کاین باقی عمر را بها پیدا نیست

k'in baghi omr raa bahaa peida nist

Бо цьому залишку життя ціни не знайти

11

ای آمده از عالم روحانی تفت

Ей, той хто прийшов зі світу духовного, вигорілим

ei aamade az aalam-e rouhaani taft

حیران شده در پنج و چهار و شش و هفت

heiraan shode dar panj o chahar o shesh o haft

Здивований від п'яти і чотирьох і шести і семи

می نوش ندانی ز کجا آمده‌ای

mei nush nadaani ze kojaa aamade i

Пий вино, не знаєш звідки прибув,

خوش باش ندانی بکجا خواهی رفت

khosh baash nadaani be kojaa khaahi raft

Радісним будь, не знаєш куди підеш

12

ای چرخ فلک خرابی از کینه تست

Ei charkh-e falak kharaabi az kine-ye to-st

Ей колеснице неба, руйнація від злоби твоєї є

بیدادگری شیوه دیرینه تست

Bidaadgari shive-ye dirine-ye to-st

Тиранія - спосіб [дій] твій давній є

ای خاک اگر سینه تو بشکافند

Ei khaak agar sine-ye to beshekaafand

Ей земле, якщо груди твої розколють (розірвуть)

بس گوهر قیمتی که در سینه تست

Bas gouhar-e qeimati ke dar sine-ye to-st

Досить перлів дорогоцінних, що в грудях твоїх є

13

ای دل چو زمانه می‌کند غمناکت

Ei del cho zamaane mikonad qamnaakat

О серце, якщо час зробить сумним тебе

ناگه برود ز تن روان پاکت

naagah beravad ze tan ravaan-e paakat

Раптом вийде з тіла душа чиста твоя

بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند

bar sabze neshin o khosh bezi ruzi chand

На траву сядь і радісно проживи днів кілька

زان پیش که سبزه بردمد از خاکت

z'an pish ke sabze bardamad az khaakat

Перш, ніж трава проросте з праху твого

14

این بحر وجود آمده بیرون ز نهفت

in bahr-e vojud aamade birun ze nahoft

Це море буття, що вийшло на поверхню зі схованки,

کس نیست که این گوهر تحقیق نسفت

kas nist ke in gouhar-e tahqiq nasoft

Людини немає, яка б цю перлину допитливості не свердлила

هر کس سخنی از سر سودا گفتند

har kas sokhani az in suda goftand

всі люди щось про це бажання сказали

ز آنروی که هست کس نمیداند گفت

z'an rui ke hast kas nemidaanand goft

Про те, що є, люди не знають, що сказати

15

این کوزه چو من عاشق زاری بوده است

in kuze cho man aasheq-e zaari bude ast

Цей глечик, як я, закоханим нещасним був

در بند سر زلف نگاری بوده‌ست

dar band-e sar-e zolf-e negaari bude ast

У кучерях волосся красуні був

این دسته که بر گردن او می‌بینی

in daste ke bar gardan-e u mibini

Ця ручка, яку на горлечку в нього бачиш

دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست

dasti-st ke bar gardan-e yaari bude ast

Рука є, яка на шиї коханої була

16

این کوزه که آبخواره مزدوری است

in kuze ke abkhaare-ye mozduri ast

Цей глечик, який посудиною найманця є

از دیده شاهست و دل دستوری است

az dide-ye shaah ast o del-e dasturi ast

З ока царя є і з серця командувача є

هر کاسه می که بر کف مخموری است

har kaase-ye mei ke bar kaf-e makhmuri ast

Кожна чаша вина, яка на долоні п'яниці є

از عارض مستی و لب مستوری است

az aarez-e masti o lab-e masturi ast

З обличчя п'яного і губ безневинних є

17

این کهنه رباط را که عالم نام است

in kohne robaat raa ke aalam naam ast

Цей старий каравансарай, якому всесвіт ім'я

و آرامگه ابلق صبح و شام است

va aaraamgah-e ablagh-e sobh o shaam ast

І [який] усипальницею чорно-білою (мерехтливою) ранків і вечорів є

بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است

bazmist ke vaamaande-ye sad jamshid ast

Бенкет, який залишком сотні Джамшидів є

قصریست که تکیه‌گاه صد بهرام است

qasrist ke tekyegaah-e sad bahraam ast

Замок, який притулком сотні Бахрамів є

18

این یک دو سه روز نوبت عمر گذشت

in yek do se ruz noubat-e omr gozasht

ці один два три дні череда життя пройшла

چون آب بجویبار و چون باد بدشت

chun aab be juibaar chun baad be dasht

як вода в струмку, як вітер у степу

هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت

hargez qam-e do ruz maraa yad nagasht

ніколи печаль двох днів мені [на] пам'ять не приходила

روزیکه نیامده‌ست و روزیکه گذشت

ruzi ke nayaamade ast o ruzi ke gozasht

Дня, який не прийшов, і дня, який пройшов

19

بر چهره گل نسیم نوروز خوش است

bar chehre-ye gol nasim-e nouruz khosh ast

На обличчі квітки вітерець Ноурузу (іранського нового року, 22 березня) радісним є

در صحن چمن روی دلفروز خوش است

dar sahn-e chaman ru-ye delafruz khosh ast

На просторі лугу лице чарівне радісним є

از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست

az dei ke gozasht har che guyi khosh nist

Про вчорашній день, який пройшов, що не (букв. будь-що) кажи, радісним не є

خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

shosh baash o ze dey magu ke emruz khosh ast

Радісним будь і про вчорашній день не кажи, бо сьогодні радісно

20

پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است

pish az man o to leil o nahaari bude ast

До (перш за) мене і тебе ніч і день були

گردنده فلک نیز بکاری بوده است

gardande falak niz be kaar-i bude ast

Небо, яке обертається, теж за роботою було

هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین

har jaa ke qadam nahi to bar ru-ye zamin

Кожне місце, що кроком ступаєш ти на землю

آن مردمک چشم‌نگاری بوده است

aan mardomak-e cheshm-e negaari bude ast

Воно зіницею ока красуні було

21

تا چند زنم بروی دریاها خشت

بیزار شدم ز بت‌پرستان کنشت

خیام که گفت دوزخی خواهد بود

که رفت بدوزخ و که آمد ز بهشت

22

ترکیب پیاله‌ای که درهم پیوست

بشکستن آن روا نمیدارد مست

چندین سر و پای نازنین از سر و دست

از مهر که پیوست و به کین که شکست

23

ترکیب طبایع چون بکام تو دمی است

رو شاد بزی اگرچه برتو ستمی است

با اهل خرد باش که اصل تن تو

گردی و نسیمی و غباری و دمی است

24

چون ابر به نوروز رخ لاله بشست

chun abr be nouruz rokh-e laale beshost

Коли хмара до Ноурузу лице тюльпана вмиє

برخیز و بجام باده کن عزم درست

barkhiz o be jaam-e baade kon azm dorost

Вставай і [що]до келиха вина зроби рішення правильне

کاین سبزه که امروز تماشاگه ماست

k'in sabze ke emruz tamaashaagah-e maa-st

Бо ця зелень, яка сьогодні споглядання місцем нашого є

فردا همه از خاک تو برخواهد رست

fardaa hame az khaak-e to barkhaahad rost

Завтра вся з праху твого проросте

25

چون بلبل مست راه در بستان یافت

chun bolbol-e mast raah dar bostaan yaaft

Коли соловей п'яний, шлях у саду знайшов

روی گل و جام باده را خندان یافت

ru-ye gol o jaam-e baade raa khandaan yaaft

Лице троянди і келих вина сміючись знайшов

آمد به زبان حال در گوشم گفت

aamad be zabaan-e haal dar gusham goft

Наблизився [і] мовою своєю на вухо мені сказав

دریاب که عمر رفته را نتوان یافت

daryaaft ke omr-e rafte ra natavaan yaaft

Усвідом, що життя, яке пройшло, неможливо знайти

26

چون چرخ بکام یک خردمند نگشت

chun charkh bekaam-e yek kheradmand nagasht

Оскільки колесо долі за бажанням жодного мудреця не обертається

خواهی تو فلک هفت شمر خواهی هشت

khaahi to falak haft shomor khaahi hasht

Хочеш ти небес сім рахуй хочеш вісім

چون باید مرد و آرزوها همه هشت

chun baayad mord o arezuhaa hame hasht

Оскільки належить померти і бажання всі полишити

چه مور خورد بگور و چه گرگ بدشت

cho mur khvarad be gur o cho gorg be dasht

[Яка різниця] чи мураха з'їсть у могилі, чи вовк у степу

27

چون لاله بنوروز قدح گیر بدست

chun laale be nouruz qadah gir be dast

Як тюльпан до Ноурузу келих візьми в руку

با لاله رخی اگر ترا فرصت هست

baa laale rokh-i agar to raa forsat hast

З тюльпаноликою, якщо тобі нагода є

می نوش بخرمی که این چرخ کهن

mei nush be khorrami k'in charkh-e kohan

Вино пий у веселощах, бо це колесо [долі] давнє

ناگاه ترا چون خاک گرداند پست

naagaah to raa chun khaak gardaanad past

Миттю тебе як прах оберне додолу

28

چون نیست حقیقت و یقین اندر دست

chun nist haqiqat o yaqin andar dast

Оскільки немає правди і впевненості в руці

نتوان به امید شک همه عمر نشست

natavaan be omid-e shakk hame omr neshast

Не можна в надіях сумнівних все життя сидіти

هان تا ننهیم جام می از کف دست

haan taa nanahim jaam-e mei az kaf-e dast

Дивись, щоб не випустити чашу вина з долоні руки

در بی خبری مرد چه هشیار و چه مست

dar bihabari mard che hoshyaar o che mast

у невіданні чоловік, що тверезий, що п'яний

29

چون نیست ز هر چه هست جز باد بدست

chum nist ze har che hast joz-e baad be dast

Оскільки немає, зі всього що є, крім як вітру в руці

چون هست بهرچه هست نقصان و شکست

chun hast be har che hast noqsaan o shekast

Оскільки є, зі всім, що є, збиток і руйнація

انگار که هرچه هست در عالم نیست

engaar ke har che hast dar aalam nist

Уяви, що всього, що є, у світі нема

پندار که هرچه نیست در عالم هست

pandaar ke har che nist dar aalem hast

Припусти, що все, чого нема, у світі є

30

خاکی که بزیر پای هر نادانی است

khaak-i ke be zir-e paa-ye har naadaan-i ast

Ґрунт, який під ногою кожного нерозумного є,

کف صنمی و چهره‌ی جانانی است

kaf-e sanami o chekhre-ye jaanaan-i ast

Долоня коханої та лице милої є

هر خشت که بر کنگره ایوانی است

har hesht ke bar kongare-ye eivaan-i ast

Кожна цеглина, яка на верху тераси є,

انگشت وزیر یا لب سلطانی است

angosht-e vazir yaa lab-e soltaan-i ast

Пальцем візира або губами султана є

31

دارنده چو ترکیب طبایع آراست

از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست

گر نیک آمد شکستن از بهر چه بود

ورنیک نیامد این صور عیب کراست

32

در پرده اسرار کسی را ره نیست

dar parde-ye esraar kasi raa rah nist

Під завісу таємниці людині дороги нема

زین تعبیه جان هیچکس آگه نیست

z'in ta'abiye-ye jaan hichkas aagah nist

Цих загадок душі ніхто свідомим не є

جز در دل خاک هیچ منزلگه نیست

joz dar del-e khaak hich manzelgah nist

Крім як у серці землі жодного постійного притулку нема

می خور که چنین فسانه‌ها کوته نیست

mei khor ke chanin fesaanehaa kutah nist

Вино пий, бо такі казки короткими не є

33

در خواب بدم مرا خردمندی گفت

dar khab bodam maraa kheradmand-i goft

уві сні був я, [коли] мені мудрець сказав,

کز خواب کسی را گل شادی نشکفت

Що зі сну нікому квітка радості не розквітла

k'az khaab kasi raa kol-e shaadi nashekoft

کاری چکنی که با اجل باشد جفت

kaari che koni ke ba ajal baashad joft

Що поробиш, що зі смертю треба обійнятися

می خور که بزیر خاک میباید خفت

mei khor ke be zir-e khaak mibaayad khoft

Вино пий, бо під землею маємо заснути

34

در دایره‌ای که آمد و رفتن ماست

dar dayere-i ke aamad o raftan-e maa-st

У колі, яке прибуттям і відбуттям нашим є,

او را نه بدایت نه نهایت پیداست

u-raa na bedaayat na nahaayat peidaa-st

Його ні початок ні кінець знаходжуваним [не] є

کس می نزند دمی در این معنی راست

kas minazanad dam-i dar in ma'ani raast

Ніхто не скаже у цьому значенні правильно (dam zadan - сказати)

کاین آمدن از کجا و رفتن بکجاست

k'in aamadan az kojaa o raftan be kojaa-st

Це прибуття звідки і відбуття куди

35

در فصل بهار اگر بتی حور سرشت

dar fasl-e bahaar agar bot-i hur seresht

У пору весни, якщо ідол як гурія виліплений

یک ساغر می دهد مرا بر لب کشت

yek saaghar-e mei dahad maraa bar lab-e kesht

Один келих вина дасть мені на краю галявини

هرچند بنزد عامه این باشد زشت

har chand benazad aame in baashad zesht

Скільки б люди не казали, що це огидно

سگ به زمن ار برم دگر نام بهشت

sag beh ze man ar beram degar naam behesht

Собака краща за мене, якщо дам іншому назву рай

36

دریاب که از روح جدا خواهی رفت

daryaab ke az ruh jodaa khaahi raft

Усвідом, що від духу окремо підеш

در پرده اسرار فنا خواهی رفت

dar parde-ye esraar-e fanaa khaahi raft

Під завісу таємниці небуття підеш

می نوش ندانی از کجا آمده‌ای

mei nush nadaani az kojaa aamade-i

Пий вино, [бо] не знаєш звідки прийшов

خوش باش ندانی به کجا خواهی رفت

khosh baash nadaani be kojaa khaahi raft

Радісним будь, [бо] не знаєш куди підеш

37

ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست

saaki gol o sabze bas tarabnaak shode ast

Чашнику, квіти та зелень дуже веселими стали

دریاب که هفته دگر خاک شده‌ست

daryaab ke hafte-ye degar khaak shode ast

Усвідом, що тижня наступного землею стануть

می نوش و گلی بچین که تا درنگری

mey nush o gol-i bechin ke taa darnegari

Вино пий і квітку зірви, бо поки озирнешся

گل خاک شده‌ست و سبزه خاشاک شده‌ست

gol khaak shode ast o sabze khaashaak shode ast

квіти землею стали, а трава потертю стала

38

عمریست مرا تیره و کاریست نه راست

محنت همه افزوده و راحت کم و کاست

شکر ایزد را که آنچه اسباب بلاست

ما را ز کس دگر نمیباید خواست

39

فصل گل و طرف جویبار و لب کشت

با یک دو سه اهل و لعبتی حور سرشت

پیش آر قدح که باده نوشان صبوح

آسوده ز مسجدند و فارغ ز کنشت

40

گر شاخ بقا ز بیخ بختت رست است

ور بر تن تو عمر لباسی چست است

در خیمه تن که سایبانی‌ست ترا

هان تکیه مکن که چارمیخش سست است

41

گویند کسان بهشت با حور خوش است

guyand kasaan-e behesht ba hur khosh ast

Кажуть, жителям раю з гуріями добре

من میگویم که آب انگور خوش است

man miguyam ke aab-e angur khosh ast

Я кажу, що вода виноградна добра

این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار

in naqd begir o dast az aan nesye bedaar

Цю готівку бери, а руку з того кредиту прийми

کاواز دهل شنیدن از دور خوش است

ke avaaz-e dohоl shenidan az dur khosh ast

Бо музику бубна слухати здалеку добре

42

گویند مرا که دوزخی باشد مست

guyand maraa ke duzakh-i baashad mast

Кажуть мені, що [в] пеклі опиниться п'яний

قولیست خلاف دل در آن نتوان بست

qol-i-st khalaaf del dar aan natavaan bast

Обіцянка ця брехлива, серце до неї не можна прив'язувати

گر عاشق و میخواره بدوزخ باشند

gar aasheq o meikhaare be duzakh baashand

Якщо закоханий і п'яниця в пеклі опиняться

فردا بینی بهشت همچون کف دست

fardaa bini behesht hamchun kaf-e dast

Завтра побачиш, рай немовби долоня руки

43

من هیچ ندانم که مرا آنکه سرشت

man hich nadaanam ke maraa aan ke seresht

Я зовсім не знаю, чи мене той хто зліпив

از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت

az ahl-e behesht kard yaa duzakh-e zesht

З-поміж жителів раю зробив чи пекла страшного

جامی و بتی و بربطی بر لب کشت

jaam-i o bot-i o barbat-i bar lab-e kesht

Келих і красуня і лютня на краю галявини

این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت

in har se maraa naqd o toraa nesye behesht

Ці всі три [речі] мені готівкою, а тобі кредит раю

44

مهتاب بنور دامن شب بشکافت

mahtaab be nur daaman-e shab beshekaaft

Місячне сяйво промінням плаття ночі розсікло

می نوش دمی بهتر از این نتوان یافت

mei nush dam-i behtar az in natavaan yaaft

Вино пий, мить, кращу за цю, неможливо знайти

خوش باش و میندیش که مهتاب بسی

khosh baash o mayandish ke mahtaab bas-i

Радісним будь і не думай, що місячне сяйво досить

اندر سر خاک یک بیک خواهد تافت

andar sar-e khaak yek be yek khaahad taaft

На горбики могил один за одним світитиме

45

می خوردن و شاد بودن آیین منست

mei khordan o shaad budan aain-e man ast

Вино пити і веселим бути вірою моєю є

فارغ بودن ز کفر و دین دین منست

faregh budan ze kofr o din din-e man ast

Окремим бути від безвір'я і релігії релігією моєю є

گفتم به عروس دهر کابین تو چیست

goftam be arus-e dahr kaabin-e to chi-st

Сказав нареченій судженій "приданим твоїм що є"

گفتا دل خرم تو کابین منست

goftaa del-e khorram-e to kaabin-e man ast

Сказала "серце веселе твоє приданим моїм є".

46

می لعل مذابست و صراحی کان است

mei la'al-e mozaab ast o soraah-i kaan ast

вино рубін розплавлений є, а глечик копальнею є

جسم است پیاله و شرابش جان است

jesm ast piyaale o sharaab-ash jaan ast

Плоттю є келих, а вино його душею є

آن جام بلورین که ز می خندان است

aan jaam-e bolurin ke ze mei khandaan ast

Цей кубок кришталевий, який від вина розцвітаючим є

اشکی است که خون دل درو پنهان است

ashk-i-st ke khun-e del dar u penhaan ast

Сльозою є, що кров серця у ній прихованою є

47

می نوش که عمر جاودانی اینست

خود حاصلت از دور جوانی اینست

هنگام گل و باده و یاران سرمست

خوش باش دمی که زندگانی اینست

48

نیکی و بدی که در نهاد بشر است

niki o badi ke dar nahaad-e bashar ast

Добро і зло, які в природі людини є

شادی و غمی که در قضا و قدر است

shaadi o qami ke dar qazaa o qadr ast

Радість і смуток, які у несподіваності (долі) і наперед визначеності є

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل

baa charkh makon havaale k'andar rah-e aql

З колесом долі не роби угод, бо на цьому шляху розуму

چرخ از تو هزار بار بیچاره‌تر است

charkh az to hezaar baar bichaaretar ast

Колесо за тебе в тисячу разів у більш безвихідному становищі є

49

در هر دشتی که لاله‌زاری بوده‌ست

dar har dasht-i ke laalezaar-i bude ast

В кожному степу, що тюльпановим лугом був

از سرخی خون شهریاری بوده‌ست

az sorkhi-ye khun-e shahriyaari bude ast

Із червоноти крові царів був

هر شاخ بنفشه کز زمین میروید

har shaakh-e banafshe k'az zamin miruyad

Кожен росток фіалки, що із землі росте

خالی است که بر رخ نگاری بوده‌ست

khaal-i ast ke bar rokh-e negaar-i bude ast

Родимкою є, яка на обличчі красуні була

50

هر ذره که در خاک زمینی بوده است

پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است

گرد از رخ نازنین به آزرم فشان

کانهم رخ خوب نازنینی بوده است

51

هر سبزه که برکنار جوئی رسته است

گویی ز لب فرشته خویی رسته است

پا بر سر سبزه تا بخواری ننهی

کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است

52

یک جرعه می ز ملک کاووس به است

از تخت قباد و ملکت طوس به است

هر ناله که رندی به سحرگاه زند

از طاعت زاهدان سالوس به است

53

چون عمر بسر رسد چه بغداد و چه بلخ

پیمانه که پر شود چه شیرین و چه تلخ

می نوش که بعد از من و تو ماه بسی

از سلخ به غره آید از غره به سلخ

54

آنانکه محیط فضل و آداب شدند

aanaan ke mohit-e fazl o aadaab shodand

Ті, що свідомими освіченості та вихованості стали

در جمع کمال شمع اصحاب شدند

dar jam'-e kamaal sham'-e eshaab shodand

В зібранні повноти факелами асхабіїв стали

ره زین شب تاریک نبردند برون

rah z'in shab-e taarik nabordand borun

шлях з цієї ночі темної не здолали назовні

گفتند فسانه‌ای و در خواب شدند

goftand fesaane-i o dar khaab shodand

Розповіли казку і в сон поринули

55

آن را که به صحرای علل تاخته‌اند

بی او همه کارها بپرداخته‌اند

امروز بهانه‌ای در انداخته‌اند

فردا همه آن بود که در ساخته‌اند

56

آنها که کهن شدند و اینها که نوند

هر کس بمراد خویش یک تک بدوند

این کهنه جهان بکس نماند باقی

رفتند و رویم دیگر آیند و روند

57

آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد

بس داغ که او بر دل غمناک نهاد

بسیار لب چو لعل و زلفین چو مشک

در طبل زمین و حقه خاک نهاد

58

آرند یکی و دیگری بربایند

بر هیچ کسی راز همی نگشایند

ما را ز قضا جز این قدر ننمایند

پیمانه عمر ما است می‌پیمایند

59

اجرام که ساکنان این ایوانند

اسباب تردد خردمندانند

هان تاسر رشته خرد گم نکنی

کانان که مدبرند سرگردانند

60

از آمدنم نبود گردون را سود

وز رفتن من جلال و جاهش نفزود

وز هیچ کسی نیز دو گوشم نشنود

کاین آمدن و رفتنم از بهر چه بود

61

از رنج کشیدن آدمی حر گردد

قطره چو کشد حبس صدف در گردد

گر مال نماند سر بماناد بجای

پیمانه چو شد تهی دگر پر گردد

62

افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد

در پای اجل بسی جگرها خون شد

کس نامد از آن جهان که پرسم از وی

کاحوال مسافران عالم چون شد

63

افسوس که نامه جوانی طی شد

و آن تازه بهار زندگانی دی شد

آن مرغ طرب که نام او بود شباب

افسوس ندانم که کی آمد کی شد

64

ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود

نی نام زما و نی‌نشان خواهد بود

زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل

زین پس چو نباشیم همان خواهد بود

65

این عقل که در ره سعادت پوید

روزی صد بار خود ترا می‌گوید

دریاب تو این یکدم وقتت که نی

آن تره که بدروند و دیگر روید

66

این قافله عمر عجب میگذرد

دریاب دمی که با طرب میگذرد

ساقی غم فردای حریفان چه خوری

پیش آر پیاله را که شب میگذرد

67

بر پشت من از زمانه تو میاید

وز من همه کار نانکو میاید

جان عزم رحیل کرد و گفتم بمرو

گفتا چکنم خانه فرو میاید

68

بر چرخ فلک هیچ کسی چیر نشد

وز خوردن آدمی زمین سیر نشد

مغرور بدانی که نخورده‌ست ترا

تعجیل مکن هم بخورد دیر نشد

69

بر چشم تو عالم ارچه می‌آرایند

مگرای بدان که عاقلان نگرایند

بسیار چو تو روند و بسیار آیند

بربای نصیب خویش کت بربایند

70

بر من قلم قضا چو بی من رانند

پس نیک و بدش ز من چرا میدانند

دی بی من و امروز چو دی بی من و تو

فردا به چه حجتم به داور خوانند

71

تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد

چند از پی هر زشت و نکو خواهی شد

گر چشمه زمزمی و گر آب حیات

آخر به دل خاک فرو خواهی شد

72

تا راه قلندری نپویی نشود

رخساره بخون دل نشویی نشود

سودا چه پزی تا که چو دلسوختگان

آزاد به ترک خود نگویی نشود

73

تا زهره و مه در آسمان گشت پدید

بهتر ز می ناب کسی هیچ ندید

من در عجبم ز میفروشان کایشان

به زانکه فروشند چه خواهند خرید

74

چون روزی و عمر بیش و کم نتوان کرد

دل را به کم و بیش دژم نتوان کرد

کار من و تو چنانکه رای من و تست

از موم بدست خویش هم نتوان کرد

75

حیی که بقدرت سر و رو می‌سازد

همواره هم او کار عدو می‌سازد

گویند قرابه گر مسلمان نبود

او را تو چه گویی که کدو می‌سازد

76

در دهر چو آواز گل تازه دهند

فرمای بتا که می به اندازه دهند

از حور و قصور و ز بهشت و دوزخ

فارغ بنشین که آن هر آوازه دهند

77

در دهر هر آن که نیم نانی دارد

از بهر نشست آشیانی دارد

نه خادم کس بود نه مخدوم کسی

گو شاد بزی که خوش جهانی دارد

78

دهقان قضا بسی چو ما کشت و درود

غم خوردن بیهوده نمیدارد سود

پر کن قدح می به کفم درنه زود

تا باز خورم که بودنیها همه بود

79

روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد

ابر از رخ گلزار همی شوید گرد

بلبل به زبان پهلوی با گل زرد

فریاد همی کند که می باید خورد

80

زان پیش که بر سرت شبیخون آرند

فرمای که تا باده گلگون آرند

تو زر نی ای غافل نادان که ترا

در خاک نهند و باز بیرون آرند

81

عمرت تا کی به خودپرستی گذرد

یا در پی نیستی و هستی گذرد

می نوش که عمریکه اجل در پی اوست

آن به که به خواب یا به مستی گذرد

82

کس مشکل اسرار اجل را نگشاد

کس یک قدم از دایره بیرون ننهاد

من می‌نگرم ز مبتدی تا استاد

عجز است به دست هر که از مادر زاد

83

کم کن طمع از جهان و میزی خرسند

از نیک و بد زمانه بگسل پیوند

می در کف و زلف دلبری گیر که زود

هم بگذرد و نماند این روزی چند

84

گرچه غم و رنج من درازی دارد

عیش و طرب تو سرفرازی دارد

بر هر دو مکن تکیه که دوران فلک

در پرده هزار گونه بازی دارد

85

گردون ز زمین هیچ گلی برنارد

کش نشکند و هم به زمین نسپارد

گر ابر چو آب خاک را بردارد

تا حشر همه خون عزیزان بارد

86

گر یک نفست ز زندگانی گذرد

مگذار که جز به شادمانی گذرد

هشدار که سرمایه سودای جهان

عمرست چنان کش گذرانی گذرد

87

گویند بهشت و حورعین خواهد بود

آنجا می و شیر و انگبین خواهد بود

گر ما می و معشوق گزیدیم چه باک

چون عاقبت کار چنین خواهد بود

88

گویند بهشت و حور و کوثر باشد

جوی می و شیر و شهد و شکر باشد

پر کن قدح باده و بر دستم نه

نقدی ز هزار نسیه خوشتر باشد

89

گویند هر آن کسان که با پرهیزند

زانسان که بمیرند چنان برخیزند

ما با می و معشوقه از آنیم مدام

باشد که به حشرمان چنان انگیزند

90

می خور که ز دل کثرت و قلت ببرد

و اندیشه هفتاد و دو ملت ببرد

پرهیز مکن ز کیمیایی که از او

یک جرعه خوری هزار علت ببرد

91

هر راز که اندر دل دانا باشد

باید که نهفته‌تر ز عنقا باشد

کاندر صدف از نهفتگی گردد در

آن قطره که راز دل دریا باشد

92

هر صبح که روی لاله شبنم گیرد

بالای بنفشه در چمن خم گیرد

انصاف مرا ز غنچه خوش می‌آید

کو دامن خویشتن فراهم گیرد

93

هرگز دل من ز علم محروم نشد

کم ماند ز اسرار که معلوم نشد

هفتاد و دو سال فکر کردم شب و روز

معلومم شد که هیچ معلوم نشد

94

هم دانه امید به خرمن ماند

هم باغ و سرای بی تو و من ماند

سیم و زر خویش از درمی تا بجوی

با دوست بخور گر نه بدشمن ماند

95

یاران موافق همه از دست شدند

در پای اجل یکان یکان پست شدند

خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر

دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند

96

یک جام شراب صد دل و دین ارزد

یک جرعه می مملکت چین ارزد

جز باده لعل نیست در روی زمین

تلخی که هزار جان شیرین ارزد

97

یک قطره آب بود با دریا شد

یک ذره خاک با زمین یکتا شد

آمد شدن تو اندرین عالم چیست

آمد مگسی پدید و ناپیدا شد

98

یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد

از کوزه شکسته‌ای دمی آبی سرد

مامور کم از خودی چرا باید بود

یا خدمت چون خودی چرا باید کرد

99

آن لعل در آبگینه ساده بیار

و آن محرم و مونس هر آزاده بیار

چون میدانی که مدت عالم خاک

باد است که زود بگذرد باده بیار

100

از بودنی ایدوست چه داری تیمار

وزفکرت بیهوده دل و جان افکار

خرم بزی و جهان بشادی گذران

تدبیر نه با تو کرده‌اند اول کار

101

افلاک که جز غم نفزایند دگر

ننهند بجا تا نربایند دگر

ناآمدگان اگر بدانند که ما

از دهر چه میکشیم نایند دگر

102

ایدل غم این جهان فرسوده مخور

بیهوده نی غمان بیهوده مخور

چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید

خوش باش غم بوده و نابوده مخور

103

ایدل همه اسباب جهان خواسته گیر

باغ طربت به سبزه آراسته گیر

و آنگاه بر آن سبزه شبی چون شبنم

بنشسته و بامداد برخاسته گیر

104

این اهل قبور خاک گشتند و غبار

هر ذره ز هر ذره گرفتند کنار

آه این چه شراب است که تا روز شمار

بیخود شده و بی‌خبرند از همه کار

105

خشت سر خم ز ملکت جم خوشتر

بوی قدح از غذای مریم خوشتر

آه سحری ز سینه خماری

از ناله بوسعید و ادهم خوشتر

106

در دایره سپهر ناپیدا غور

جامی‌ست که جمله را چشانند بدور

نوبت چو به دور تو رسد آه مکن

می نوش به خوشدلی که دور است نه جور

107

دی کوزه‌گری بدیدم اندر بازار

بر پاره گلی لگد همی زد بسیار

و آن گل بزبان حال با او می‌گفت

من همچو تو بوده‌ام مرا نیکودار

108

ز آن می که حیات جاودانیست بخور

سرمایه لذت جوانی است بخور

سوزنده چو آتش است لیکن غم را

سازنده چو آب زندگانی است بخور

109

گر باده خوری تو با خردمندان خور

یا با صنمی لاله رخی خندان خور

بسیار مخور، ورد مکن، فاش مساز

اندک خور و گه گاه خور و پنهان خور

110

وقت سحر است خیز ای طرفه پسر

پر باده لعل کن بلورین ساغر

کاین یکدم عاریت در این گنج فنا

بسیار بجوئی و نیابی دیگر

111

از جمله رفتگان این راه دراز

باز آمده کیست تا بما گوید باز

پس بر سر این دو راهه‌ی آز و نیاز

تا هیچ نمانی که نمی‌آیی باز

112

ای پیر خردمند پگه‌تر برخیز

و آن کودک خاکبیز را بنگر تیز

پندش ده گو که نرم نرمک می‌بیز

مغز سر کیقباد و چشم پرویز

113

وقت سحر است خیز ای مایه ناز

نرمک نرمک باده خور و چنگ نواز

کانها که بجایند نپایند بسی

و آنها که شدند کس نمیاید باز

114

مرغی دیدم نشسته بر باره طوس

در پیش نهاده کله کیکاووس

با کله همی گفت که افسوس افسوس

کو بانگ جرسها و کجا ناله کوس

115

جامی است که عقل آفرین میزندش

صد بوسه ز مهر بر جبین میزندش

این کوزه‌گر دهر چنین جام لطیف

می‌سازد و باز بر زمین میزندش

116

خیام اگر ز باده مستی خوش باش

با ماهرخی اگر نشستی خوش باش

چون عاقبت کار جهان نیستی است

انگار که نیستی چو هستی خوش باش

117

در کارگه کوزه‌گری رفتم دوش

دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش

ناگاه یکی کوزه برآورد خروش

کو کوزه‌گر و کوزه‌خر و کوزه فروش

118

ایام زمانه از کسی دارد ننگ

کو در غم ایام نشیند دلتنگ

می خور تو در آبگینه با ناله چنگ

زان پیش که آبگینه آید بر سنگ

119

از جرم گل سیاه تا اوج زحل

کردم همه مشکلات کلی را حل

بگشادم بندهای مشکل به حیل

هر بند گشاده شد بجز بند اجل

120

با سرو قدی تازه‌تر از خرمن گل

از دست منه جام می و دامن گل

زان پیش که ناگه شود از باد اجل

پیراهن عمر ما چو پیراهن گل

121

ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم

وین یکدم عمر را غنیمت شمریم

فردا که ازین دیر فنا درگذریم

با هفت هزار سالگان سر بسریم

122

این چرخ فلک که ما در او حیرانیم

فانوس خیال از او مثالی دانیم

خورشید چراغداران و عالم فانوس

ما چون صوریم کاندر او حیرانیم

123

برخیز ز خواب تا شرابی بخوریم

زان پیش که از زمانه تابی بخوریم

کاین چرخ ستیزه روی ناگه روزی

چندان ندهد زمان که آبی بخوریم

124

برخیزم و عزم باده ناب کنم

رنگ رخ خود به رنگ عناب کنم

این عقل فضول پیشه را مشتی می

بر روی زنم چنانکه در خواب کنم

125

بر مفرش خاک خفتگان می‌بینم

در زیرزمین نهفتگان می‌بینم

چندانکه به صحرای عدم مینگرم

ناآمدگان و رفتگان می‌بینم

126

تا چند اسیر عقل هر روزه شویم

در دهر چه صد ساله چه یکروزه شویم

در ده تو بکاسه می از آن پیش که ما

در کارگه کوزه‌گران کوزه شویم

127

چون نیست مقام ما در این دهر مقیم

پس بی می و معشوق خطاییست عظیم

تا کی ز قدیم و محدث امیدم و بیم

چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم

128

خورشید به گل نهفت می‌نتوانم

و اسراز زمانه گفت می‌نتوانم

از بحر تفکرم برآورد خرد

دری که ز بیم سفت می‌نتوانم

129

دشمن به غلط گفت من فلسفیم

ایزد داند که آنچه او گفت نیم

لیکن چو در این غم آشیان آمده‌ام

آخر کم از آنکه من بدانم که کیم

130

ماییم که اصل شادی و کان غمیم

سرمایه‌ی دادیم و نهاد ستمیم

ستیم و بلندیم و کمالیم و کمیم

آئینه‌ی زنگ خورده و جام جمیم

131

من می نه ز بهر تنگدستی نخورم

یا از غم رسوایی و مستی نخورم

من می ز برای خوشدلی میخوردم

اکنون که تو بر دلم نشستی نخورم

132

من بی می ناب زیستن نتوانم

بی باده کشید بارتن نتوانم

من بنده آن دمم که ساقی گوید

یک جام دگر بگیر و من نتوانم

133

هر یک چندی یکی برآید که منم

با نعمت و با سیم و زر آید که منم

چون کارک او نظام گیرد روزی

ناگه اجل از کمین برآید که منم

134

ای مفتی شهر ز تو پر کارتریم

با این همه مستی ز تو هُشیار تریم

تو خون کسان خوري و ما خون رزان

انصاف بـده کـدام خونخوار تریم؟

135

یک چند بکودکی باستاد شدیم

یک چند به استادی خود شاد شدیم

پایان سخن شنو که ما را چه رسید

از خاک در آمدیم و بر باد شدیم

136

یک روز ز بند عالم آزاد نیم

یک دمزدن از وجود خود شاد نیم

شاگردی روزگار کردم بسیار

در کار جهان هنوز استاد نیم

137

از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن

فردا که نیامده ست فریاد مکن

برنامده و گذشته بنیاد مکن

حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

138

ای دیده اگر کور نی گور ببین

وین عالم پر فتنه و پر شور ببین

شاهان و سران و سروران زیر گلند

روهای چو مه در دهن مور بین

139

برخیز و مخور غم جهان گذران

بنشین و دمی به شادمانی گذران

در طبع جهان اگر وفایی بودی

نوبت بتو خود نیامدی از دگران

140

چون حاصل آدمی در این شورستان

جز خوردن غصه نیست تا کندن جان

خرم دل آنکه زین جهان زود برفت

و آسوده کسی که خود نیامد به جهان

141

رفتم که در این منزل بیداد بدن

در دست نخواهد بر خنگ از باد بدن

آن را باید به مرگ من شاد بدن

کز دست اجل تواند آزاد بدن

142

رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین

نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین

نه حق نه حقیقت نه شریعت نه یقین

اندر دو جهان کرا بود زهره این

143

قانع به یک استخوان چو کرکس بودن

به ز آن که طفیل خوان ناکس بودن

با نان جوین خویش حقا که به است

کالوده و پالوده هر خس بودن

144

قومی متفکرند اندر ره دین

قومی به گمان فتاده در راه یقین

میترسم از آن که بانگ آید روزی

کای بیخبران راه نه آنست و نه این

145

گاویست در آسمان و نامش پروین

یک گاو دگر نهفته در زیر زمین

چشم خردت باز کن از روی یقین

زیر و زبر دو گاو مشتی خر بین

146

گر بر فلکم دست بدی چون یزدان

gar bar falakam dast bodi chun yazdaan

Якби на небі я рукою був як Бог

برداشتمی من این فلک را ز میان

bardaashtami man in falak raa ze miyaan

Вивернув би я це небо зсередини

از نو فلکی دگر چنان ساختمی

az nou falaki degar chenaan saakhtami

Заново небо інше таким створив би

کازاده بکام دل رسیدی آسان

k'azade be kaam-e del residi aasaan

Що шляхетна людина до прагнень серця доходила би легко

147

مشنو سخن از زمانه ساز آمدگان

می خواه مروق به طراز آمدگان

رفتند یکان یکان فراز آمدگان

کس می ندهد نشان ز بازآمدگان

148

می خوردن و گرد نیکوان گردیدن

به زانکه بزرق زاهدی ورزیدن

گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود

پس روی بهشت کس نخواهد دیدن

149

نتوان دل شاد را به غم فرسودن

وقت خوش خود بسنگ محنت سودن

کس غیب چه داند که چه خواهد بودن

می باید و معشوق و به کام آسودن

149

آن قصر که با چرخ همیزد پهلو

بر درگه آن شهان نهادندی رو

دیدیم که بر کنگره‌اش فاخته‌ای

بنشسته همی گفت که کوکوکوکو

150

از آمدن و رفتن ما سودی کو

وز تار امید عمر ما پودی کو

چندین سروپای نازنینان جهان

می‌سوزد و خاک می‌شود دودی کو

151

از تن چو برفت جان پاک من و تو

خشتی دو نهند بر مغاک من و تو

و آنگاه برای خشت گور دگران

در کالبدی کشند خاک من و تو

152

می‌خور که فلک بهر هلاک من و تو

قصدی دارد بجان پاک من و تو

در سبزه نشین و می روشن میخور

کاین سبزه بسی دمد ز خاک من و تو

153

از هر چه بجر می است کوتاهی به

می هم ز کف بتان خرگاهی به

مستی و قلندری و گمراهی به

یک جرعه می ز ماه تا ماهی به

154

بنگر ز صبا دامن گل چاک شده

بلبل ز جمال گل طربناک شده

در سایه گل نشین که بسیار این گل

در خاک فرو ریزد و ما خاک شده

155

تا کی غم آن خورم که دارم یا نه

taa kei qam-e aan khoram ke daaram yaa na

до коли печаль того їм (сумую про те), що маю чи ні

وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه

v'in omr be khoshdeli gozaaram ya na

І це життя в радості провожу чи ні

پرکن قدح باده که معلومم نیست

por kon qadah-e baade ke ma'alum-am nist

Повним зроби келих вина, бо відомим мені не є

کاین دم که فرو برم برآرم یا نه

k-in dam ke foru beram baraaram yaa na

Чи цей подих, який всередину беру, видихну чи ні

156

یک جرعه می کهن ز ملکی نو به

وز هرچه نه می طریق بیرون شو به

در دست به از تخت فریدون صد بار

خشت سر خم ز ملک کیخسرو به

157

ن مایه ز دنیا که خوری یا پوشی

معذوری اگر در طلبش میکوشی

باقی همه رایگان نیرزد هشدار

تا عمر گرانبها بدان نفروشی

158

از آمدن بهار و از رفتن دی

az aamadan-e bahaar o az raftan-e dei

Від приходу весни і закінчення дея (перший місяць зими)

اوراق وجود ما همی گردد طی

Oragh-e vojud-e maa hami gardad tei

Аркуші існування нашого всі перегорнулись

می خورد مخور اندوه که فرمود حکیم

mei khord makhor anduh ke farmud hakim

Вино пий, не пий печаль, бо сказав мудрець

غمهای جهان چو زهر و تریاقش می

qamhaa-ye jahaan cho zahr o taryaaqash mei

Печалі світу як отрута, а протиотрута - вино

159

از کوزه‌گری کوزه خریدم باری

آن کوزه سخن گفت ز هر اسراری

شاهی بودم که جام زرینم بود

اکنون شده‌ام کوزه هر خماری

160

ای آنکه نتیجه‌ی چهار و هفتی

وز هفت و چهار دایم اندر تفتی

می خور که هزار بار بیشت گفتم

باز آمدنت نیست چو رفتی رفتی

161

ای دل تو به اسرار معما نرسی

در نکته زیرکان دانا نرسی

اینجا به می لعل بهشتی می ساز

کانجا که بهشت است رسی یا نرسی

162

ای دوست حقیقت شنواز من سخنی

با باده لعل باش و با سیم تنی

کانکس که جهان کرد فراغت دارد

از سبلت چون تویی و ریش چو منی

163

ای کاش که جای آرمیدن بودی

ei kaash ke jaa-ye aaramidan bodi

Ох якби ж то місце спочинку було

یا این ره دور را رسیدن بودی

ya in rah-e dur ra residan bodi

Чи цей шлях далекий здолати можна було

کاش از پی صد هزار سال از دل خاک

kaash az pei-ye sad hezaar saal

Як би ж то впродовж ста тисяч років

چون سبزه امید بر دمیدن بودی

chun sabze omid bardamidan bodi

Як трава надія спроможною прорости була

164

بر سنگ زدم دوش سبوی کاشی

سرمست بدم که کردم این عیاشی

با من بزبان حال می گفت سبو

من چو تو بدم تو نیز چون من باشی

165

بر شاخ امید اگر بری یافتمی

هم رشته خویش را سری یافتمی

تا چند ز تنگنای زندان وجود

ای کاش سوی عدم دری یافتمی

166

بر گیر پیاله و سبو ای دلجوی

فارغ بنشین بکشتزار و لب جوی

بس شخص عزیز را که چرخ بدخوی

صد بار پیاله کرد و صد بار سبوی

167

پیری دیدم به خانه‌ی خماری

گفتم نکنی ز رفتگان اخباری

گفتا می خور که همچو ما بسیاری

رفتند و خبر باز نیامد باری

168

تا چند حدیث پنج و چار ای ساقی

مشکل چه یکی چه صد هزار ای ساقی

خاکیم همه چنگ بساز ای ساقی

بادیم همه باده بیار ای ساقی

169

چندان که نگاه می‌کنم هر سویی

در باغ روانست ز کوثر جویی

صحرا چو بهشت است ز کوثر گم گوی

بنشین به بهشت با بهشتی رویی

170

خوش باش که پخته‌اند سودای تو دی

فارغ شده‌اند از تمنای تو دی

قصه چه کنم که به تقاضای تو دی

دادند قرار کار فردای تو دی

171

در کارگه کوزه‌گری کردم رای

در پایه چرخ دیدم استاد بپای

میکرد دلیر کوزه را دسته و سر

از کله پادشاه و از دست گدای

172

در گوش دلم گفت فلک پنهانی

حکمی که قضا بود ز من میدانی

در گردش خویش اگر مرا دست بدی

خود را برهاندمی ز سرگردانی

173

زان کوزه‌ی می که نیست در وی ضرری

پر کن قدحی بخور بمن ده دگری

زان پیشتر ای صنم که در رهگذری

خاک من و تو کوزه‌کند کوزه‌گری

174

گر آمدنم بخود بدی نامدمی

ور نیز شدن بمن بدی کی شدمی

به زان نبدی که اندر این دیر خراب

نه آمدمی نه شدمی نه بدمی

175

گر دست دهد ز مغز گندم نانی

وز می دو منی ز گوسفندی رانی

با لاله رخی و گوشه بستانی

عیشی بود آن نه حد هر سلطانی

176

گر کار فلک به عدل سنجیده بدی

احوال فلک جمله پسندیده بدی

ور عدل بدی بکارها در گردون

کی خاطر اهل فضل رنجیده بدی

177

هان کوزه‌گرا بپای اگر هشیاری

تا چند کنی بر گل مردم خواری

انگشت فریدون و کف کیخسرو

بر چرخ نهاده ای چه می‌پنداری

178

هنگام صبوح ای صنم فرخ پی

برساز ترانه‌ای و پیش‌آور می

کافکند بخاک صد هزاران جم و کی

این آمدن تیرمه و رفتن دی